قابوسنامه

یکی  از کتب ادبی که در آن پند ها واندرزهای بسیار سودمندی دارد قابوسنامه نوشته امیر عنصرالمعالی کیکاوس (۳۱۶-۴۳۴) می باشد .

این کتاب نفیس تاکنون هفت بار در ایران وهندوستان به چاپ رسیده .مصحح آن جناب آقای سعید نفیسی می باشند.که یکی از اساتید به نام کشورمان هستند.

در بابهای مختلف این کتاب درموارد مختلف مهارتهای زندگی از جمله فرزند پروردن وآداب آن مطالبی بسیار آموزنده آورده شده است.در متن زیر خلاصه ای از باب بیست وهفتم این کتاب با عنوان “اندر فرزند پروردن وآیین آن ” مطالبی بیان می شود.

در قابوسنامه چنین نوشته شده:

در آداب تربیت فرزند

نویسنده همچنین در باب «در حق فرزند و حق شناختن» نوشته است: «اگر پسریت آید، ای پسر، اول چیزی باید که نامِ خوش برو نهی، که ازجمله حق‌های پدران بر فرزندان یکی آن است که او را نام خوش نهند… ؛ و قرآنش بیاموزی تا حافظ قرآن شود و چون بزرگ‌تر شود، اگر رعیت باشی، وی را پیشه‌ یی بیاموزی و اگر اهلِ سلاح باشی، به معلم سلاح دهی تا سواری و سلاح شوریدن بیاموزد… . پس باید که هرچه آموختنی باشد از فضل و هنر، فرزند را همه بیاموزی تا حق پدری و شفقت پدری به‌جای آورده باشی، که از حوادث عالم ایمن نتوان بود و نتوان دانست که بر سر مردمان چه گذرد. هر هنری و فضلی روزی به‌کار آید، پس در فضل و هنر آموختن تقصیر نباید کردن.

در هر علمی که مر او را آموزی، اگر معلمان از بهر تعلیم مر او را بزنند، شفقت مبر [= دلسوزی نکن]؛ بگذار تا بزنند که کودک علم و ادب و هنر به‌چوب آموزد، نه به طبع خویش. اما اگر بی‌ادبی کند و تو از وی در خشم شوی، به‌دست خویش وی را مزن، به معلمانش بترسان و ادب کردن ایشان را فرمای کردن [یعنی بگو تا معلمانش او را ادب و تنبیه کنند] تا کینه‌ی تو اندر دل وی نماند. اما با وی همیشه صبور باش تا تو را خوار نگیرد و دایم از تو ترسان بُوَد»